
Even een korte test voor je verder leest.
Roept het woord Zelfsturing een prettig, neutraal of onprettig gevoel bij je op? Nu je toch al aan het reflecteren bent: welke associaties krijg je erbij? En als laatste: wat vind je van zelfsturing? De kans dat je onverdeeld positief bent, acht ik niet heel groot en dat is eigenlijk heel onhandig, want op dit moment kun je er als je in of met teams werkt niet omheen; zelfsturing of zelforganisatie is hot.
Waar gaat ’t mis?
Laat ik bij mezelf beginnen. Zelfsturing roept bij mij allereerst op dat ik aan het werk moet: ik moet mijzelf sturing gaan geven. Begrippen die daarbij opkomen, zijn: proactief handelen, werken vanuit mijn waarden, mijn missie weten en prioriteiten stellen. Kortom Covey revisited. Op zich niks mis mee. Zelfsturing zet mij op het spoor van persoonlijk leiderschap. Helaas is dat niet helemaal het spoor waar ik met dit begrip op terecht zou moeten komen. Het wordt namelijk gebruikt om mij aan het werk te zetten in mijn team. Daar gaat het dus mis. Tussen mijn oren. Als ieder teamlid namelijk denkt als ik, dan zijn we met allen heel goed met ons eigen persoonlijk leiderschap bezig en vorderen wij op teamgebied met al onze inspanningen helaas niet echt.
De cruciale term die hier jammerlijk ontbreekt is natuurlijk samen. Dat hoort in de plaats te komen van ‘zelf’. Daarom maak ik mij al enige tijd hard voor samensturing en samenorganisatie. We doen opnieuw de test van het begin. Dezelfde vragen. Wat roept ‘samensturing’ die bij je op? Precies: dat er iets moet gebeuren met anderen! Je moet aan de slag om samen richting te bepalen en keuzes te maken. Welke associaties krijg je dan? En welk gevoel?
Mijn ervaring met het werken met teams in organisaties waar zelfsturing het toverwoord lijkt, is dat men zich er weinig bij voor kan stellen, tot we het in plaats van zelf over samen gaan hebben. De energie verandert. Men voelt zich ineens weer bewust deel van een geheel. En als je met anderen na kunt gaan denken over die lastige vragen die persoonlijk leiderschap oproept, wordt het ineens een stuk makkelijker. Samen sta je namelijk echt sterker.
Een voorbeeld: als ik een groep vraag om voor zichzelf een aantal belangrijke waarden op te schrijven, die voor hen individueel gelden in hun werk, dan wordt er gezucht, gesteund en hard nagedacht. Geef ik diezelfde mensen vervolgens de opdracht om in een groepje van 4 te bepalen wat de gedeelde waarden zijn, die voor hen belangrijk zijn in hun werk, dan ontstaan er boeiende gesprekken en heeft men ’t over wat er toe doet. Breng ik vervolgens de hele groep met elkaar in gesprek over wat de waarden zijn die hen als groep typeren, dan ontstaan levendige discussies en wordt zichtbaar, dat lastige situaties in het team zijn oorsprong vinden in tegengestelde waarden. Met elkaar bespreken hoe je de balans dan kunt houden, versterkt de samenwerking en helpt het samen sturen in de praktijk. Dat mensen en passant worden aangesproken om na te denken hoe ze zichzelf binnen dit geheel plaatsen is mooie bijvangst. Zelfsturing als onderdeel van samensturing!