ik zie, ik zie wat jij niet ziet – foto Fre van der Mast
Kunnen wij eigenlijk echt objectief waarnemen? Terwijl ik bezig ben met het uitwerken van opdrachten om interpretatie van feiten te onderscheiden, vraag ik me dat af. Wat is waar? En wat is dan ‘waarnemen’? Zonder in een onoverzichtelijke filosofische wolk te verdwijnen, wil ik hier toch meer van weten. Mijn overtuiging is namelijk, dat als ik in staat ben om te zien wat er is en me te realiseren welke betekenis ik dat geef, ik meer opties heb om bewust gedrag te kiezen.
Ergens las ik dat indianen die nog nooit een boot hadden gezien, ‘m simpelweg niet zagen toen die hun land naderde. Ze hadden geen framework om wat er was in te interpreteren. Dat is boeiend! Je kunt dus feiten niet waarnemen, omdat je ze geen betekenis kunt geven! Dat gegeven biedt een heel ander perspectief op commentaar van gesprekspartners, dat ze signalen die er voor mij overduidelijk waren, niet hebben waargenomen. Als je nooit hebt leren kijken tussen de regels, herken je de tekst niet die daar geschreven wordt. Dat brengt een nieuwe vraag met zich mee: hoe leer je waarnemen? Ik veronderstel dat ‘ je ogen geopend kunnen worden’ doordat je ontdekt – in contact met een ander of iets anders. Dat betekent dat er voor het ontwikkelen van je waarnemingsvermogen dus altijd ontmoeting nodig is. En dat het helpt als je nieuwsgierig bent, naar wat er aan de andere kant wordt waargenomen. Ik leer dus de informatie van mijn zintuigen verwerken, doordat ik ze bewust wordt in contact met mijn omgeving. Daarmee lijkt objectiviteit me direct onmogelijk. Ik zie immers wat ik kan zien, omdat ik er op een of andere manier betekenis aan geef. Het wordt dus interessant als ik letterlijk met een andere blik naar de werkelijkheid zoals ik die ervaar ga kijken. Wat zou ik aan informatie krijgen in mijn vertrouwde omgeving als ik een spin was, een luipaard, een eskimo,….Wat zijn de overeenkomsten en wat de verschillen van die waarnemingen? Als ik daar helderheid over heb, komt objectiviteit dichterbij. Inmiddels vraag ik me dan wel af, wat het nut nog is, om dat dan te weten….